Yaşamı tetikleyen dev kartopu



‘Nature’ dergisinde yayınlanan makale, Dünya üzerindeki biyoçeşitliliğin birdenbire zirve yaptığı Kambriyen patlamasını tetikleyenin, çekilmekte olan buz örtüsü olabileceği ni öne sürüyor. Ancak tetiği çekenin sanıldığı gibi değişen iklim değil de, okyanuslara salınan fosfor olması fikrin farklılık ortaya koyan özünü oluşturuyor.

‘Kartopu Dünya’ olarak adlandırılan bu dönemde yeryüzü, okyanuslar da dahil olmak üzere, tamamen kar ve buzla örtülüydü.  Bir çok araştırmacı buzulların 700 milyon yol ve 635 milyon yıl önce olmak üzere iki defa çekildiğini düşünürken son yayınlanan makale de, bu süreç içinde bol miktarda fosforun okyanuslara salındığına dikkat çekiyor.

Normalde okyanuslarda yüksek miktarda fosfor bulunmaz fakat gerekli bir bileşendir. Kambriyen patlamasından hemen önce fosfor seviyesindeki herhangi bir yükselme olup olmadığını tespit edebilmek için Noah Planavsky tarafından yönetilen araştırmacılar dünyanın bir çok noktasından örnekler toplamış.

Bu yorucu süreçten elde edilen sonuçsa, bundan 635 ila 750 milyon yıl önceki buzul çekilmeleri sırasında okyanusun ortaya çıkmış olduğu bölgelerden elde edilen örneklerde, pik yapan fosfor düzeylerine rastlanması olmuş.

Fosforun okyanuslarda sınırlı ömre sahip olması nedeniyle bazı uzmanlar, bu modele karşıt görüşe sahipler. Diğer bir grupsa, buzullara ilişkin olarak aslında tek bir çekilmenin meydana geldiğini ve bunun da okyanus yaşamı üzerinde güçlü bir etki bırakacak kadar yüksek düzeyde fosfor bırakamayacağına inanıyor. Planavsky böyle bir durumun meydana gelmiş olması halinde, buzul katmanlarının ısınma sırasında sürekli olarak ileri geri hareket edeceğini ve bunun da milyonlarca yıllık süreçte kesintisiz olarak fosfor salacağını söylüyor. Tartışma, bir çok uzmanın katılımını da kendisine çekecek gibi görünüyor.