Uzaydaki Çöplük...

Uzaydaki çöpler..

İngiltere'de bilimadamları, alçak yörüngelerdeki uyduları tehdit eden binlerce ton uzay çöpünü temizlemek için 25 metrekare genişliğindeki çarşaf uydu 'CubeSail'i üretti. Uydu, önümüzdeki yılın sonlarına doğru temizliğe başlayacak. Geçtiğimiz hafta Atlantis Uzay Mekiği Uluslararası Uzay İstasyonu’na astronotları götürdü. Uzay istasyonunda eklemeler yapan astronotlar çalışmaları sırasında 2 tane cıvata kaybetti. Cıvatalardan biri bir astronotun başını sıyırarak hızla uzaya kaçtı.

1950’li yıllardan beri insanoğlu uzaya birçok uydu mekik gönderdi. Zaman içinde Dünya yörüngesinde uydu atıkları parçalarından dolayı çöpler birikti. Özellikle Dünya’dan 2 bin kilometre yüksekliğe kadar olan bölgede hareket eden uzay atıkları saatte binlerce kilometre hıza ulaştıkları için uzay yolculukları için tehlike oluşturuyor. Bu uzay çöpleri astronotları öldürebilir uyduları parçalayabilir uzay istasyonlarına ve uzay mekiklerine hasar verebilir. Bu uydulara çarpacak bir çöpün yol açacağı zararı kimin ödeyeceği konusunda çok karmaşık kanunlar mevcut. Özellikle Avrupa ve ABD’de bu tür çarpışmaları takip eden avukatlar ve şirketler var.

 Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansı’nın (NASA) dünya yörüngesindeki uzay çöplerini takip etmek için Yörünge Atık Programı var. Bu program dâhilinde NASA ve Amerikan Hava Kuvvetleri boyu 10 santimetreyi geçen parçaları takip ediyor. Şu an itibarıyla 9925 tane parça takip ediliyor. Ancak 10 santimetreden küçük 90 bin tane parçacık daha Dünya’nın yörüngesinde tehlike arz ediyor. Küçük oldukları için takip etmek zorlaşıyor. Bazıları saatte 40 bin kilometre hıza ulaşabilen uzaydaki parçaların sayısı her geçen gün artıyor.

 Dünyadan uzaya gönderilen mekikler uyduların yanı sıra var olan atıklar da parçalara ayrılıyor. Uzay atıkları arasında ömrü tükenmiş uydular roketlerin yanında 1965 yılında ilk Amerikalı uzay yürüyüşçüsü Ed White’ın eldiveni geçen temmuz ayında Piers Seller’ın kaybettiği spatula var. Geçen hafta Atlantis astronotları Uluslararası Uzay İstasyonu’na takılacak birkaç cıvata kaybetti. Bu parçalar tehlike oluşturdukları için uzaya çıkan astronotlar Dünya’ya dönmeden önce makastan cıvataya aletlerden kâğıt parçalarına her şey toplanıp sayılıyor. 1960’lı yıllarda eğer nükleer savaş olursa telekomünikasyon iletişiminin sağlanması amacıyla bakır iğneler ABD tarafından gönderilmişti.

Başarıya ulaşmayan bu plan sonucu şu an dünya yörüngesinde bakır iğneler binlerce kilometre hızla hareket ediyor. Uzay istasyonu Mir’den atılan çöp poşetleri Hubble Uzay Teleskopu’nu tamir ederken kullanılan bazı malzemeler uzay çöplüğündeki bilinen parçalardan. Bir ilaç tableti büyüklüğündeki bir parça dahi uyduları parçalayabilir astronotları öldürebilir.

Son 40 yıl içinde gönderilmiş roket gövdeleri Uluslararası Uzay İstasyonu’nun 650 kilometre üstünde seyir halinde. Uzayı gözleyen elektronik cihazlar dünyadan yaklaşık 1000 km yüksekliğe kadar bir tenis topu büyüklüğündeki cismi takip edebiliyor. Ancak bu cisimlerin birçoğu dünyaya bir meteor gibi er ya da geç yanarak düşüyor. Yeryüzünde yaşayan canlılar için bir tehdit oluşturmuyor.

Sovyet yapımı Mir İstasyonu gibi büyük olanlar atmosferde yanıp yok olmuyor. Bu yüzden Mir 2001 yılında kontrollü bir şekilde Pasifik Okyanusu’na düşürüldü. Dünyanın yörüngesinde dolaşan ve 50 yıldır birikmekte olan binlerce parça uzay çöpü, on milyonlarca Dolar değerindeki iletişim ve araştırma cihazlarına zarar verebiliyor. Yörüngede 5 bin 500 tondan fazla çöp olduğu tahmin ediliyor. …

Alıntıdır..