ESO'ya üye olacak!

Türkiye'nin hükümetler arası gökbilimi kuruluşu Avrupa Güney Gözlemevi'ne (ESO) üyelik çalışmaları başladı.

Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi yetkilisi Arif Solmaz, “Üyelik süreci hem bakanlık hem de ESO arasında başlamış durumda. Kuruma üye olmak için sadece giriş ücreti ve yıllık aidat ödeniyor” diye konuştu. Aidatların, ülkelere açılan ihalelerle büyük oranda iade edildiğini söyleyen Solmaz, üyelik sürecinin başlamış olduğunu bildirdi.

1962 yılında kurulan hükümetler arası gökbilim kuruluşu olan Avrupa Güney Gözlemevi ESO, 2010 yılında ilk kez Avrupa dışından bir ülke olan Brezilya'yı kabul etmişti. Henüz AB üyesi olmayan Türkiye bu sayede üyelik için bir fırsat yakalamış oldu.

Solmaz “ESO üyesi ülkeler kurum içindeki en yetkili birim olan ESO Konseyi'nde iki kişiyle temsil ediliyor, birisi bilim insanı diğeri ise hükümet yetkilisi. Dolayısıyla Türkiye ESO üyesi olduğunda ikili anlaşmaları hükümet tarafı yönetirken bilim camiası gerekli yerlerde danışmanlık görevi üstlenecek ve bilimsel olanaklardan yararlanacak” açıklamasında bulundu.

“Türkiye'nin 100. yıl hedefi, 2023 yılında gelişmiş bir ülkenin göstergesi olan temel bilimlere olan yatırım bu hedefler içerisinde olmazsa olmazların başında geliyor” diyen Solmaz, “Eğer ülke olarak 2023 yılında dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olmak istiyorsak, burada gücümüzü sahip olacağımız teknolojik donanımdan ve bilimsel altyapıdan aldığımızı unutmamak gerekiyor. ESO gibi kurumlar özellikte bilimsel çalışmalar açısından Türkiye'nin hedeflerini tam olarak karşılayan kilit durumunda yerlerdir” dedi.

Üyelik neler kazandıracak

Türkiye'nin, ESO'ya üye olmasının temelde üç alanda yarar sağlayacağını söyleyen Solmaz, bilimsel, endüstri ve eğitim alanlarında yeni fırsatların elde edilebileceğinin altını çizdi.

“Araştırmacılarımız dünyanın en büyük ve son teknoloji ürünü teleskoplara erişim imkanına kavuşurken, öğrenciler ve genç araştırmacılar ESO'nun bilimsel eğitim programlarından yararlanabilecek” diye konuşan Solmaz, “Diğer yandan ESO için verilecek üyelik ücreti, en az yüzde 70 kadarı olmak üzere, Türk sanayicilerimiz ESO teleskoplarının üretimi için açılan ihalelerle geri alacaklar” dedi. Solmaz, Türkiye'nin bu tür teknolojik ürünler üretmesi bir Avrasya ve Ortadoğu üretim üssü olması açısından ve kritik teknolojileri geniş coğrafi pazarlara aktarımı nedeniyle de oldukça üzerinde durulması gereken başka bir getiri olduğunu belirtti.

Üyelik sonrası, Türkiye'nin ESO teleskopları ile bilimsel çalışmalara imza atabileceklerini, öğrencilerin yüksek lisans eğitimlerinin bir kısmını veya tamamını ESO'nun araştırma merkezlerinde tamamlayabileceğini ifade eden Solmaz, Avrupa ve dünya çapındaki şirketlerle yarışarak dünyanın en gelişmiş teleskoplarını inşa etme şansı yakalayabilmenin mümkün olduğunu kaydetti.

Solmaz, ESO'da kadrolu Türk araştırmacı bilim adamlarının ve mühendislerin görev yapacağını, kritik teknolojiyi hem ESO merkezlerinde hem de Türkiye'deki araştırma merkezlerine transfer edip kullanabileceklerini bildirdi.

ESO'nun yapısı ve görevi

ESO'nun aslında sadece bir gökbilim projesi olmadığını, ayrıca disiplinler arası bir kuruluş olduğunu söyleyen Solmaz, “Çok farklı alanlarda mühendisler, öğretmenler, iş adamları gibi birçok daldan insanı barındırıyor. O bakımdan üyelik ile ilk anda bu dallar faydalanabilecek” dedi.

Solmaz, resmi üyeliğin Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı bünyesinde bulunan Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürlüğü vasıtasıyla gerçekleştirileceğini, şu anda başlayan ön görüşmeler sonrasında Türkiye'nin üyelik niyetinin ESO Konseyi'nde gayri-resmi olarak tartışılacağını anlattı. Solmaz, “Bu süreç tamamlandıktan sonra resmi üyelik başvurusu yapılacak ve en son olarak bizim parlamentomuza getirilecek. Burada meclisimiz de kabul oyu verdikten sonra tam üyelik başlayacak” dedi. Solmaz, sürecin 1-2 yıl sürebileceğini ifade etti.

Solmaz, geçen hafta İnönü Üniversitesi'nde düzenlenen 18. Ulusal Astronomi ve Uzay Bilimleri Kongresi'ne (UAK) katılan ESO yetkililerinin Türk Uzay Ajansı'nın kurulmasını desteklediğini belirtti.