Buzullar ekvator a nezaman inmiş
Yaşamımızı, tümüyle buzullarla kaplanan dünyanın ötesinde berisinde ilkel organizmalara sığınak olan tam donmamış gölcüklere borçluyuz.
Ekvator yakınlarında oluştuktan sonra yüzmilyonlarca yıl sonra Kanada’nın kuzeybatısına göç etmiş kayaları inceleyen bilimciler son yıllarda ortaya atılan “kartopu dünya” hipotezini doğrulamakla kalmadılar, olayın kesin tarihini de belirlediler: Dünya’nın “göbeğine kadar” buzullarla kaplanması 716,5 milyon yıl önce olmuş.
Kanada’nın kuzeybatısındaki Yukon bölgesinden Kuzeydoğu’daki Ellesmere Adası’na kadar uzanan uzun bir şerit halindeki tortullarda saptanan özellikler, bunların sözkonusu tarihlerde Ekvator’un 10 derece yakınında bulunduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar bu bölgenin o tarihlerde dağılmaya başlayan Rodinia süperkıtasından kopan Laurentia kıtasının kuzeybatı köşesi olduğunu düşünüyorlar.
Science dergisinde yayımlanan araştırmayı yöneten Harvard Üniversitesi yerbilimcisi Francis A. MacDonald’a göre “Sturtian Buzul Çağı” olarak adlandırılan ve en az beş milyon yıl süren bu dönemde Dünya tümüyle buzullarla kaplanmış.
Araştırmacılara göre buzulların ekvatorun bu kadar yakınına sokulması, ve buzun Güneş ışığını güçlü biçimde geri yansıtması tüm okyanusların hızla donması sonucunu doğurur.
Dönem ökaryot denen, çekirdekleri ve organelleri zarla kaplı hücrelerden oluşan ilkel organizmaların ortaya çıktığı ve hızla çeşitlendiği bir dönemin ertesine rastlıyor. İncelenen 716,5 milyon yıllık tortullarda bu mikrofosillerin miktar ve çeşidinin aniden düşmesi, “kartopu dünya” hipotezini doğrulayan bir kanıt olarak değerlendiriliyor.
Araştırmayı yöneten bilimciler, bu az miktarda mikrofosilin, şurada burada tümüyle donmaktan kurtulup Güneş ışığı alan küçük gölcüklerde ayakta kalabilip yaşamı günümüze kadar taşıyan mikrorganizmaların kalıntıları olduğunu düşünüyorlar.
“Kartopu dünya” hipotezinin öteki kanıtları arasında incelenen kayalardaki manyetik kutuplanma, içerdikleri kurşun ve uranyum izotoplarının özellikleri, yüzeylerindeki çizikler, buzullarca taşınmış molozlar, yumuşak tortullarda buzulların ağırlığı ve hareketiyle meydana gelen deformasyonlar da sıralanıyor.
